Σπογγαλιεία στην Κάλυμνο

Φαίνεται ότι το άγονο έδαφος του νησιού σε συνδυασμό με την υπέροχη ομορφιά των βυθών της Μεσογείου έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα των Καλυμνίων. Είναι προικισμένοι με μια ποικιλομορφία που συνδυάζει μια έντονη ωμότητα με μια ορισμένη ευγένεια της ψυχής. Αυτά τα χαρακτηριστικά μπορούν να ειπωθούν ότι μοιάζουν με τη φύση του ίδιου του Σφουγγαριού, το οποίο βρίσκεται σε μια μεγάλη ποικιλία βάθους, που κυμαίνεται από μερικά εκατοστά μέχρι τα βάθη της αβύσσου στα 8500 μέτρα. Υπάρχουν 5000 διαφορετικά είδη Σφουγγαριών και μπορεί να διαφέρουν ως προς το χρώμα, το μέγεθος και την ποιότητα- μερικά είναι λεία και βελούδινα, ενώ άλλα μπορεί να είναι τραχιά και σκληρά.

Το πανεπιστήμιο «Gabriele d'Annunzio» στο Chietti της Ιταλίας, ένα σύγχρονο και ζωντανό ίδρυμα, πρότεινε (1984) να δημιουργηθεί στην Κάλυμνο ένα ερευνητικό κέντρο για την Υπερβαρική Υποβρύχια Ιατρική. Για να υποστηρίξουν αυτή την ιδέα, έγραψαν: «….αυτό που κάνει το νησί μοναδικό είναι το γεγονός ότι οι ψαράδες εκεί, εδώ και χιλιάδες χρόνια, καταδύονται για Σπόγγους». Το νόημα είναι ότι η κατάδυση, είτε με την παλιά μέθοδο της συγκράτησης της αναπνοής, είτε, όπως γίνεται σήμερα, με βατραχανθρώπους, τους έχει γίνει δεύτερη φύση. Καθώς η μία γενιά διαδεχόταν την άλλη, γίνονταν δύτες και έτσι, τόσο σωματικά όσο και πνευματικά, εξοικειώθηκαν απόλυτα με τη δεξιότητα της κατάδυσης. Ως εκ τούτου, η Κάλυμνος θα ήταν ο πλέον κατάλληλος τόπος για τη δημιουργία ενός τέτοιου υποβρύχιου οργανισμού, όπως προτάθηκε. Οι Καλύμνιοι όχι μόνο θα εκτιμούσαν το σκοπό της, αλλά θα διεύρυναν και θα βελτίωναν τη λειτουργία της.

Σήμερα, ωστόσο, τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Λόγω μιας καταστροφικής ασθένειας που έχει πλήξει τις αποικίες σφουγγαριών σε όλη τη Μεσόγειο, οι κάτοικοι του νησιού έχουν αναγκαστεί να στραφούν σε άλλα είδη αλιείας. Τα σπογγαλιευτικά σκάφη έχουν δώσει τη θέση τους σε σκάφη εξοπλισμένα για την αλιεία τόνου και ξιφία, τα οποία έχουν μεγάλη ζήτηση.

Εν τω μεταξύ, πώς αντέδρασε η κοινωνία σε αυτή την επιβεβλημένη αλλαγή; Όταν μιλούσαν για την κατάδυση με το σφουγγάρι, το ρητό ήταν: "…δεν βγαίνεις με άδεια χέρια. Είτε τα πιάνεις είτε σε πιάνουν αυτοί!". Τι κάνουν λοιπόν κάτω από αυτές τις νέες συνθήκες;

Πολλές οικογένειες έχουν μεταναστεύσει στο εξωτερικό. Άλλες στράφηκαν σε δουλειές στη γη. Ωστόσο, ένα πράγμα είναι βέβαιο. Όλοι περιμένουν, περιμένουν υπομονετικά, τη στιγμή που ο στόλος των Σφουγγαράδων θα σαλπάρει ξανά και τη στιγμή που, για άλλη μια φορά, θα ακούσουν τις καμπάνες της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου, του προστάτη τους, να χτυπούν από χαρά για την ασφαλή επιστροφή των πατεράδων, των αδελφών και των γιων.

Όλοι είναι σχεδόν σίγουροι ότι το Σφουγγάρι δεν θα εξαφανιστεί ποτέ από το πρόσωπο της Γης. Απλά περνάει μια καταιγίδα. Η θάλασσα είναι ταραγμένη αυτή τη στιγμή, αλλά η καταιγίδα θα υποχωρήσει.